Patriarchalny model rodziny na naszych oczach przechodzi metamorfozę. Czy będziemy potrzebować nowej definicji? O tym, jaka to będzie zmiana rozmawiamy z psycholożką Biancą Beatą Kotoro.

 Jak dzisiaj zdefiniować na nowo pojęcie „rodzina”? Czy w ogóle potrzebujemy nowej definicji?

Nastąpiła znacząca zmiana, bo model, który mieliśmy, był modelem stricte patriarchalnym. Mężczyzna był głową rodziny, a jego funkcja polegała na zarabianiu i zarządzaniu strefą ekonomiczną.

Życie toczyło się w domach wielopokoleniowych, i – mogliśmy się z tym zgadzać lub nie – ale był jasny społecznie podział ról i obowiązków, oczekiwań wobec kobiety i mężczyzny. Więc obecnie, potrzebujemy nowej definicji. Nowej wykładni.

No i przede wszystkim kobieta i mężczyzna, nic innego nie wchodziło w grę.

Oczywiście. Mieliśmy mężczyznę, który miał zatroszczyć się o dach nad głową i pieniądze na życie, na jedzenie, a kobieta miała zajmować się dziećmi, prać, gotować, wychowywać. Jak zawsze bywały wyjątki, ale ten fundament był.

Przekaz społeczny i pokoleniowy jest bardzo znaczący i ważny, bo ludzie do niego właśnie się odnoszą, on reguluje społeczne oczekiwania oraz normy.

Zobacz też: “This is family” – nowa kampania brytyjskiej marki River Island wychodzi naprzeciw zmianom społecznym

Ale czasy się zmieniają…

Nie mamy domów wielopokoleniowych (wyjątki oczywiście się zdarzają), rodzina obecnie to nie tylko związek mężczyzny i kobiety, i chociaż prawnie sytuacja jeszcze nie jest unormowana, mamy związki jednopłciowe, homoseksualne.

No właśnie. Dla dziecka najważniejsza jest jednak mama i tata.

Dwie bardzo ważne jednostki, dwie bardzo różne płcie, które przekazują pewne wzorce, modelują zachowania.

A jeśli są dwie mamy i dwóch tatów?

Jedna to mama a druga powinna być mamka, ciocia, jeden to tata a drugi tatul, wujek… Nomenklatura do ustalenia, ale ma bardzo duże znaczenie dla rozwoju dziecka rozdzielenie.

Fundament to tata i mama, a w takiej sytuacji jest on naruszony. Jeżeli jesteśmy w związku tej samej płci, powinniśmy zapewnić dziecku kontakt z inną płcią, poprzez babcie, ciocie, wujków, dziadków, w zależności czy mówimy o kobietach czy mężczyznach. Dlatego, że jako płeć różnimy się biologią i zachowaniami, a dziecku ta wiedza, jest potrzebna do budowania świata.

Dziecko w takiej rodzinie wymaga większej ilości godzin rozmów o inności. Nie o tym czy to dobrze czy źle, tylko o różnicach, i co z nich wynika. I nawet kiedy, mam nadzieję, będą te relacje prawnie uregulowane – to pod kątem psychologiczno-emocjonalnym to dziecko będzie musiało się zmierzyć z sytuacją, a rodzice – z konsekwencjami. Bo trzeba to brać pod uwagę. Dzisiejszy model wychowanie jest bardzo absorbujący – jakkolwiek by to dziwnie nie zabrzmiało.

Zobacz też: Samotni ojcowie żyją krócej. Zobacz, dlaczego

Za naszych czasów był to bardziej naturalny proces.

Tak, kobieta rodziła dziecko, przez jakiś czas się nim zajmowała, ale jak poszło do przedszkola czy szkoły, to cała kwestia wychowawczo-edukacyjna przekazywana była na daną placówkę, a dom był pewnego rodzaju przechowalnią – ubrać, umyć, nakarmić. Teraz jest inaczej – jesteśmy, dużo rozmawiamy z dzieckiem – wiemy, że to jest bardzo ważne dla jego poczucia własnej wartości, dla dobrego rozwoju.

To rodzic chodzi na dodatkowe zajęcia z dzieckiem, a nie samo dziecko gna do młodzieżowego domu kultury. Wtedy wychowanie i uczenie było zdecydowanie przerzucone na placówki państwowe. Wystarczy spojrzeć, ile czasu dzisiaj rodzice spędzają na odrabianiu lekcji z dzieckiem…

Dziecko samo musiało się sobą zająć.

Tak, typowe dzieciństwo z kluczem na szyi. I wtedy, kiedy kobieta miała troje, czworo czy pięcioro dzieci, to ich wychowanie było bardziej wykonalne niż w tym modelu dzisiejszym.

Chcieliśmy mieć zachodnioeuropejski model dwa plus dwa, ale on ciągle się kurczy – przyrost spada i coraz bardziej popularniejszy staje się model dwa plus jeden. A nawet wchodzimy w kwestię trendu bezdzietności.

I to też jest rodzina.

Oczywiście, to także jednostka rodzinna – wszędzie tam, gdzie jest małżeństwo, partnerstwo, adopcja, rodzeństwo, które mieszka ze sobą – mamy do czynienia z rodziną. To bardzo się pozmieniało, a wszystko, co nowe – zazwyczaj przeraża.

Trudno patriarchalny model zmienić na inny. Mamy pewien wytrych i mówimy, że mężczyzna jest głową, a kobieta szyją. Jest to łatwiejsze dla świata męskiego niż przyznanie, że to kobieta wszystkim kieruje – mamy przecież także takie modele, w których kobieta zapewnia całość ekonomiczną rodziny.

Nie chodzi o walkę – kto ma zwyciężyć, kto jest lepszy czy ważniejszy – kobieta czy mężczyzna. Partnerstwo byłoby wspaniałe, szczególnie jeśli chodzi o współwychowywanie i współudział, ale przede wszystkim musi za tym stać zrozumienie i zgoda ludzi, którzy nie robią tego pod przymusem ekonomicznym czy kulturowym, tylko jest to w zgodzie z nimi. Rozumieją to. Bo przecież są kobiety, które powiedzą: ubóstwiam gotować, szyć, chcę zostać w domu i zajmować się tym gniazdem. I to jest w porządku.

Zobacz też: Każda rodzina powinna mieć tę pozycję w swojej biblioteczce. Książka „To wszystko rodzina!”

I to jej prawo.

Tak, jeżeli to jest jej wybór i odbywać się to w jej wewnętrznej zgodzie.

I to samo dotyczy mężczyzn – znajdą się też tacy, którzy fantastycznie odnajdą się w pracach domowych i tacy, którzy będą spełniać się w korporacji.

Jednak ciągle ciężko nam zaakceptować tę zmianę.

Jesteśmy krajem, w którym te wszystkie nowości potrzebują bardzo długiego czasu, ale wystarczy spojrzeć na nasz krajobraz gastronomiczny.

Niezbyt wiele jest miejsc typu kuchnia polska, pierogi czy kapuśniak, za to na każdym kroku tajskie, chińskie, włoskie, arabskie, koreańskie, indyjskie…

Staropolski kebab i sushi…

Mamy w sobie bardzo dużą otwartość na nowe smaki, przyprawy. Tak dużą, której aż na taką skalę nie spotyka się w innych krajach. Może to kuchnia właśnie otworzy nas na inne rzeczy, przełamie tabu. Od czegoś trzeba zacząć – skoro otwieramy się na egzotykę i ludzi z innych krajów, to łatwiej będzie zaakceptować inne wzorce. Przez żołądek do serca.

Chodzi też o to, żebyśmy nie popadli w inną skrajność – kiedy fundament rodziny przestanie mieć dla nas znaczenie, bo wtedy będzie nam się wydawało, że jesteśmy nowocześni i postępowi. Takie trendy istnieją – jestem samowystarczalny, niepotrzebna mi rodzina. To jest ślepy zaułek. Jesteśmy istotami stadnymi i mamy potrzebę tworzenia bliskich relacji i więź. I nie ma co tego tracić, zaprzepaszczać, tylko wziąć wszystko, co najlepsze.

I powinniśmy pokazywać ludziom w mediach, że ta rodzina, nawet zdefiniowana na nowo – jest ważna. I że przystosowanie się do nowego ładu nie jest łatwe, bo to wychodzenie ze strefy komfortu, czegoś co znaliśmy. Jeśli mówimy o patchworkowej rodzinie, to oczywiście jak najbardziej, mówmy, pokazujmy dobre wzorce, ale starajmy się nie epatować jako czymś najwspanialszym, bo jest to tylko jedno z rozwiązań, nie ideałów i złotych rad.

Najczęściej robimy to dla naszych dzieci.

Dla naszych dzieci powinniśmy być prawdziwi i uczciwi. Pamiętajmy, że to my uczymy je wszystkich zachowań, modelujemy, kształtujemy i one przekażą to w przyszłości dalej.

Czyli otwartość.

Oczywiście. Tolerancja i szacunek do drugiego człowieka. Miłości do siebie i innych. Naturalnie z wglądem w różne problemy, niezgodności i konstruktywnym ich rozwiązywaniem.